Дала лачыны

Дала лачыны-безнең планетадагы терлекләрнең иң тиз вәкиле. Ул бик яхшы аучы. Аулаганда күрү сәләтенә таяна, ул аңа җирдә һәм һавада вак хәрәкәтләрне аерырга мөмкинлек бирә. Көчле тәне һәм маневрлы очыш хәтта иң җитез табышны да эзәрлекләргә мөмкинлек бирә.

Бу ерткычның яшәү ареалы бик киң. Дала лачыны бөтен Евразиядә, Төньяк Америкада яши.  Нигездә, дала лачыны ачык урынны өстен күрә һәм чүл һәм куе урманнардан китә. Әмма шуңа да карамастан, дала лачыннары шәһәрләрдә дә бик яхшы яши.

Соңгы ун елда Татарстан Республикасы территориясендә Әгерҗе, Баулы, Югары Ослан, Алабуга, Яшел Үзән, Мамадыш, Менделеевск, Чистай районнарында һәм Казан шәһәрендә билгеләп үтелде. Оялары Әгерҗе, Менделеевск, Алабуга, Югары Ослан районнарында һәм Казан шәһәрендә билгеле. Татарстан территориясендә кимендә 10 пар оя кора, миграция чорында кошлар саны арта.

Дала лачыны –оя коручы, күчмә, өлешчә кышлаучы төр. Татарстанда хәзерге вакытта биек елга ярларында  оялый. Уңайлы шартларда оялары  бер урында кала.

Дала лачыны ялгыз кош һәм бала чыгару чорында гына парларга берләшә. Пар үз территориясен бик нык саклый һәм үз территориясеннән дала лачыннарын генә түгел, ә башка, аннан да зуррак канатлыларны  (әйтик, карга яки бөркет) куа.

Дала лачыны кошлар, шулай ук вак имезүчеләр белән туклана. Табышны тотып алу, үтерү һәм ашау өчен, зур кискен тырнаклары һәм томшыгы белән куллана. Дала лачыны өчен иң еш табыш уртача зурлыктагы кошлар –күгәрченнәр (Дала лачыны шәһәр җирендә яшәгәндә), чыпчыклар, акчарлаклар, сыерчыклар, шөлдиләр. Дала лачыны өчен үзеннән зуррак кошларны, мәсәлән, үрдәкне яки челәнне аулау зур кыенлык тудырмый. 

Кызыклы фактлар:

1.      Балаларының исән калуы өчен олы кошлар үз территорияләрен һәм ояларын башка кошларның бәреп керүеннән биг каты саклыйлар. Әгәр кошлар потенциаль куркынычның якынаюын күрә икән,алар кергән хайваннар яки кеше өстендә кычкырып очып йөриләр.

2.      Дала лачынының оялары бер-берсеннән 10 километр ераклыкта урнаша.

3.      Ау вакытында дала лачыны күрсәтә торган тизлек планетабызда яшәүче барлык терлекләр арасында иң югары дип санала.

4.      Дала лачыны оялары янында еш кына аккошлар, үрдәкләр, казлар урнаша. Бу дала лачынының үз оясы янында беркайчан да ауламавы белән аңлатыла. Ул үзе ауламаганга  һәм бөтен зур ерткыч кошларны үз территориясеннән куганга күрә, аккошлар һәм башка кошлар үзләрен куркынычсызлыкта тоя.

5.      Кош күз бәллүренең үзенчәлекле корылышы аркасында, зур арада булган предметта күзләрен фокуслый ала.